W czwartek 9 października o godzinie 13.00 ze Sztokholmu napłynęły oficjalne wieści – najbardziej prestiżowe wyróżnienie literackie na świecie otrzymał László Krasznahorkai, węgierski prozaik i scenarzysta. Akademia Szwedzka uhonorowała go „za jego fascynującą i wizjonerską twórczość, która w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki”. To drugi w historii Węgier pisarz nagrodzony Noblem w dziedzinie literatury – wcześniej, w 2002 roku, wyróżnienie to otrzymał Imre Kertész. Ceremonia wręczenia nagród odbędzie się tradycyjnie 10 grudnia w Sztokholmie, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.
Krasznahorkai urodził się w 1954 roku w Gyuli, w rodzinie inteligenckiej. Studiował prawo, a następnie filologię węgierską na Uniwersytecie Loránda Eötvösa w Budapeszcie. Literacko zadebiutował w 1977 roku opowiadaniem Tebenned hittem, opublikowanym w czasopiśmie „Mozgó Világ”. Po studiach pracował w wydawnictwie, a w 1985 roku wydał swoją pierwszą powieść, Szatańskie tango, która niemal natychmiast przyniosła mu uznanie i ugruntowała jego pozycję w literaturze węgierskiej. Książka zdobyła rozgłos także poza granicami kraju, między innymi dzięki monumentalnej, siedmiogodzinnej ekranizacji w reżyserii Béli Tarra, wieloletniego przyjaciela pisarza. Polskim czytelnikom autor znany jest z takich powieści jak Szatańskie tango, Melancholia sprzeciwu oraz Wojna i wojna (wyd. W.A.B.), wszystkie w tłumaczeniu Elżbiety Sobolewskiej.
Na twórczość świeżo upieczonego noblisty wpływ miały liczne podróże i doświadczenia intelektualne, w tym pobyty stypendialne w Berlinie, dłuższe okresy spędzone w Kioto oraz podróże do Chin i Mongolii. Kontakt z kulturą Dalekiego Wschodu wywarł znaczący wpływ na jego styl i tematykę jego pisarstwa – od czasu pobytu na Wschodzie w jego książkach pojawiają się odniesienia do tamtejszej filozofii, motywy duchowego poszukiwania oraz refleksji nad losem człowieka w świecie pozbawionym stałych punktów odniesienia. Jego prozę charakteryzują rozbudowane zdania, precyzyjna konstrukcja i powolny rytm narracji, w którym codzienność nabiera uniwersalnego wymiaru. Twórczość Krasznahorkaia spotyka się z uznaniem na całym świecie – Susan Sontag określiła go mianem „współczesnego węgierskiego mistrza apokalipsy, który przywodzi na myśl Gogola i Melville’a”, natomiast W. G. Sebald pisał o nim „uniwersalność wizji Krasznahorkaiego jest pokrewna autorowi Martwych dusz, Gogolowi, i rozwiewa wszystkie wątpliwości dotyczące współczesnej literatury.”
Literacka Nagroda Nobla, ustanowiona testamentem Alfreda Nobla z 1895 roku, przyznawana jest od 1901 roku przez Akademię Szwedzką w uznaniu za wybitne osiągnięcia w dziedzinie literatury, które przyniosły największą korzyść ludzkości. Od ponad stu dwudziestu lat wyróżnienie to wyznacza kanon literatury światowej. W ostatnich latach nagrodę otrzymali m.in. Han Kang (2024), Jon Fosse (2023), Annie Ernaux (2022), Abdulrazak Gurnah (2021), Louise Glück (2020), Peter Handke (2019) oraz Olga Tokarczuk, laureatka z 2018 roku.
